Jezus volgen, dat kost je wat – preek over Lucas 14, 25-27

“Van wie ben jij d’r één?” Dat was een vaste uitdrukking op het dorp waar ik vandaan kom. Van welke familie ben je? Ik kon dan niet zeggen: van fam. vd Geest. Want er waren meer families met die naam. Dus dan zei ik: ik ben er één van Gerrit van Klaas de smid. O, die ja, dat kan ik wel zien, ja, was dan vaak de reactie. Ik vond dat nooit zo leuk. Was dat niet een soort behoefte om mensen in te delen? In hokjes, vakjes, lekker overzichtelijk? Waar blijft dan je eigenheid?

Toch zou ik het een eer vinden als die vraag heel anders bedoeld was. Van wie ben jij er één, dat kan ook oprechte belangstelling zijn. Verwondering zelfs: iemand ziet iets, merkt iets aan je op. Iets wat jou bijzonder, anders maakt. Zou het niet prachtig zijn, als het mensen opvalt dat jij christen bent? Dat ze in hun omgang met jou nieuwsgierig worden? Van wie ben jij er één: wie zit hier achter?

Dat is precies wat Jezus bedoelt als hij zegt dat de mensen hem moeten ‘volgen’. Dat zegt hij, als hij zich ergert. Hij lijkt tenminste helemaal niet zo blij met al die mensen die maar achter hem aan lopen. Al lopend geeft hij zijn onderwijs, en ineens keert hij zich om. Hij ziet die hele massa die maar achter hem aan sjouwt. En hij zegt: jullie lopen wel met z’n allen achter mij aan, maar volgen jullie mij echt?

Wat is dat: Jezus volgen, echt volgen? Jezus heeft dit een aantal keren vaker gezegd. En daarbij gebruikt hij afwisselend vooral drie woorden: volgen, nadoen en komen. Het woord ‘volgen’ betekent letterlijk ‘achterna lopen’. Toch is het niet zo maar simpelweg achter iemand aan gaan. De Joden noemden leven met God ook wel het lopen over een weg. Je gaat dan de weg van toewijding, gehoorzaamheid, je leeft Gods geboden na.

Heel dicht hier tegenaan ligt het tweede woord: nadoen. Dat heeft meer te maken met het volgen van een voorbeeld. ‘Goed voorbeeld doet goed volgen’, zeggen wij ook wel. De leerling leert van zijn leermeester wat het goede is. Door dat te leren doen volgt hij zijn meester.

Deze betekenis is bekend geworden door twee heel beroemde en inspirerende boeken. Het eerste is dat van Thomas à Kempis (‘van Kempen’), een middeleeuwse monnik. Hij schreef een prachtig boekje getiteld ‘De Imitatione Christi’ (‘Over de Navolging van Christus’). Een diep doorleefd boek over hoe je leven er uit gaat zien als je met Jezus verbonden leeft. Het tweede boek is van de bekende Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer (‘Nachfolge’). Hij werd bekend door zijn moed tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij durfde het aan tegen de mainstream van de kerk in Nazi-Duitsland in te gaan. Dat bracht hem uiteindelijk in de gevangenis en tenslotte werd hij door de Nazi’s opgehangen. En vanuit de gevangenis schreef hij boeken en brieven over zijn vertrouwen op God. Nog steeds kom je onder de indruk als je zijn brieven en dagboeken leest. Dit was navolging van Christus, echt in de praktijk!

Dat ‘nadoen’ van Christus, wat is dat dan? Het is zijn voorbeeld volgen van liefde en barmhartigheid voor mensen in nood. Het is ook zijn voorbeeld volgen van zijn toewijding aan God. Maar de vraag is: kunnen wij dat? Kunnen jij en ik, gewone zondige mensen, zijn als Jezus?

En dat brengt ons bij het derde woord: komen. Dat treffen we hier in Luc. 14 aan. Want hier staat in het Grieks niet ‘volgen’, ook niet dat woord ‘nadoen’. Hier staat het letterlijk zo: “Als iemand tot mij komt, (maar niet breekt met etc.), kan niet mijn leerling zijn”. Als iemand tot mij komt! Je kunt wel achter Jezus aanlopen, en dat deden hele massa’s mensen. Maar dat is nog niet, dat je hem ook echt ‘volgt’ en ‘nadoet’. Als je dat wilt, moet je tot hem komen! Wat is dat: komen tot Jezus?

Dat kan ik het beste uitleggen met enkele voorbeelden. Het eerste is dat van Petrus, toen hij het eerste wonder van zijn meester zag (Luc. 5). Ze hadden de hele nacht gevist maar niets gevangen. Toen kwam Jezus langs en hij zei: vaar naar dieper water en gooi je netten uit. Petrus zegt dan: Meester, we zijn de hele nacht bezig geweest en niets gevangen. Maar omdat u het zegt, zal ik het doen. Vervolgens vangen ze zoveel vis, dat de netten bijna scheuren en de boten bijna zinken. En dan is Petrus zo diep onder de indruk, dat hij op zijn knieën valt voor Jezus en zegt: “Ga weg van mij, Heer, want ik ben een zondig mens”. Zo ‘komt’ Petrus tot Jezus, hij geeft zich aan hem over, smekend om genade.

Het tweede voorbeeld is dat van die Romeinse officier (Luc. 7). Zijn slaaf is ziek en hij stuurt mensen naar Jezus om te vragen of hij zijn slaaf van de dood wil redden. Jezus gaat op weg, maar dichtbij het huis van de Romein stuurt die Jezus bericht: blijf maar daar. “Ik ben het niet waard dat u onder mijn dak komt”, ik ben ook niet meer dan een nederige dienaar. En dan zegt Jezus tegen de menigte die bij hem is: “Voorwaar, zelfs in Israël heb ik niet zo’n groot geloof gevonden”. Kort daarop blijkt de slaaf genezen te zijn. Ook deze Romeinse centurio was een mens, die ‘kwam tot’ Jezus.

Dan het derde en laatste voorbeeld, dat van de Romeinse centurio bij het kruis (Luc. 23). Als hij ziet hoe Jezus zijn lijden ondergaat en hoe hij sterft, roept hij diep onder de indruk uit: “Werkelijk, deze mens was een rechtvaardige!”

Drie mensen die voor Jezus neervallen, hem aanbidden, hem erkennen als de Zoon van God. En zo ‘komen’ ze tot hem: ze knielen voor hem neer, aanbidden hem, met eerbied en ontzag. Komen tot Jezus is dat je hem erkent als de Zoon van God, en je leven in zijn handen legt. Biddend om ontferming, genade voor jou als verloren zondaar.

Heb jij/hebt u die stap gezet in je leven? Je kunt je hele leven al in die kerk zitten. Je gaat trouw, vindt misschien zelfs dat je geen dienst mag missen. Je lijkt misschien een voorbeeldige christen, een fatsoenlijk mens. Maar u, jij en ik, wij moeten onszelf de vraag stellen: heb ik mijn hart echt aan God gegeven? Heb ik mij echt, echt aan Jezus toevertrouwd? Geef ik alles uit handen, om hem als mijn enige schat en rijkdom te bezitten?

Dat is wat Jezus hier vraagt. Jullie kunnen mij wel achterna lopen, zegt hij tegen de mensen. Belust op wonderen, spectaculaire ervaringen. En wij in onze tijd doen vaak niet anders: Jezus vooral nalopen als jouw religieuze goeroe. Kort daarvoor had Jezus gezegd dat hij zou moeten lijden en sterven. Daar verwijst hij nu naar, als hij zegt: mij volgen is dat je ook een kruis krijgt. Bonhoeffer waarschuwde tegen wat hij noemde ‘goedkope genade’. Dat is leven alsof Gods vergeving vanzelfsprekend is, avondmaal vieren als iets heel gewoons. Hebben wij God niet tot een soort vriend gemaakt, die jou een goed gevoel geeft? Komen wij naar de kerk voor je reli-kick, een lied, een super-preek waarvan je uit je dak gaat? Maar door heel die feelgood-cultuur zouden we Jezus, de echte, wel eens kunnen verliezen. Wij leven in de tijd van idolen en sterren: zo wil ik ook zijn, denk je misschien. Maar wil jij ook als Jezus zijn: nederig, anders dan de rest? Iemand die kleur bekent en dus alleen kan komen te staan?

Maar je kunt worden als hij! Hij heeft dat binnen ons bereik gebracht. Juist daarom vieren we vandaag avondmaal. Dan geloof je: hij maakt een nieuw iemand van mij! Iemand die door zijn kracht zijn voorbeeld volgt en doet. Alleen moet ik dan wel ‘komen tot hem’! Me aan hem geven, toevertrouwen. Zó, dat ik al m’n andere zekerheden en dierbaarheden loslaat.

Daarom heeft Jezus het ook over een kruis. Zijn leerlingen wisten nog maar amper dat Jezus op weg was naar Jeruzalem om daar te sterven. Zijn weg naar Jeruzalem zou eindigen aan het kruis. De schandpaal voor uitgekotste mensen. Nu zegt Jezus: als je komt tot mij en mij echt volgt, krijg jij ook een kruis! Leven met mij is niet, dat je een leuker of makkelijker leven krijgt. Soms zul je keuzes moeten maken. Misschien breken met verkeerde vrienden, een heilloze relatie beeindigen. Misschien wordt het zelfs nog erger: dat je alleen komt te staan, omdat mensen jou niet snappen, niet accepteren om je geloof. Zo erg is het hier en nu bij ons niet, nog niet. Andere kinderen van God weten maar al te goed wat dat kruis is: ze moeten vrezen voor hun leven, sommigen worden onthoofd om de naam van Jezus.

Dat is kiezen voor Jezus: alle andere belangrijkheden in je leven loslaten. Zelfs je gezin, je familie, je huis, alles waar jij en ik zo heerlijk van genieten. Er kan een moment komen, dat zelfs dat alles je afgenomen wordt. Zul jij dan volhouden, om alleen Jezus te bezitten, zijn liefde en trouw? Al die heerlijke rijkdom is bij hem vergeleken niets. Voel je dat al, is hij jouw enige zekerheid? Kiezen voor Jezus gaat niet zonder pijn. Hij ging de weg van lijden en sterven. Die pijn ga ik ook voelen, als ik met hem verbonden ben.

Maar dan mag ik ook met hem opstaan, een nieuw leven beginnen. Een voorbeeldig leven, een leven dat hij voordeed. Van wie ben jij er één? Kom tot hem, beken kleur! Als zijn leerling en volgeling! Als Gods kind, nieuwe mens!

Amen.