Jezus Heer van de sabbat – preek over Marcus 2, 23-28

Liturgie                                                                                                          

Komen 

Votum en groet

Zingen: LB2013 Lied 273: 1,2,3 (“Loof God die zegent al wat leeft”; “Loof God, Hij stuurt het schip der kerk”; “Loof God, zijn vinger wijst ons aan”)

Gebed om vergeving en om de verlichting door de Heilige Geest

Zingen: Ps. 51: 5,7 (“Schep in mij, God, een hart dat leeft in ’t licht”; “Doe Sion wel naar uw barmhartigheid”)

Zijn

Horen:

Bijbellezing 1: Mattheus 12: 1-14

Zingen: LB2013 Lied 653: 1,2 (“U kennen, uit en tot U leven”; “Gij zijt het brood van God gegeven”)

Bijbellezing 2: 1 Samuel 21: 2-7; Marcus 2: 23-28

Zingen: LB2013 Lied 653: 6,7 (“Gij zijt tot herder ons gegeven”; “O Christus, ons van God gegeven”)

Verkondiging (vanuit Marc. 2)

Dankzeggen:

Zingen: Ps. 92: 1,2,7,8 (“’t Is goed de Heer te loven, zijn dag zij Hem gewijd”; “Zing vrolijk bij de klanken van citer, harp en luit”; “De vromen zullen bloeien”; “Ook in hun grijze dagen zijn zij nog jeugdig fris”)

De Wet van de HEER (enkele verzen uit Deut. 5)

Zingen: LB2013 Lied 422: 1,3 (“Laat de woorden die we hoorden klinken in ons hart”; “Laat ons hopen, biddend hopen, dat de liefde wint”)

Dankzegging en voorbeden

Inzameling van de gaven

Gaan

Zingen: LB2013 Lied 425 (“Vervuld van uw zegen gaan wij onze wegen”)

Zegen

Preek:

Als Jezus door de korenvelden loopt, plukken zijn leerlingen links en rechts wat aren. Daar valt toch geen mens over, zou je zeggen. In Israël was dat zelfs toegestaan, als je maar niet ging staan maaien in andermans akker. Een mooie gewoonte, niemand mocht zijn eigendom alleen maar voor zichzelf houden. Je deelde het met de minder bedeelden. Maar nu vallen de religieuze leiders Hem erop aan. Het punt is niet dat ze wat plukken, het punt is dat ze de sabbat ontwijden. Daarover bestonden wel strenge regels. Niet eens in de wetten van Mozes, meer doordat de religieuzen die wetten zo uitlegden. Wat zij leerden, gold ook als wet. Op zich kennen wij dat ook wel. Als christen leef je niet aan de hand van letterlijke Bijbelse geboden, maar met een gezamenlijke leefwijze uit die geboden afgeleid.

Wat opvalt aan Jezus’ reactie is dat Hij dat niet ontkent, en níet zegt dat ze ongelijk hebben. Volgens de Joodse regels mocht je inderdaad geen eten klaarmaken op de rustdag. Je moest maaltijden een dag tevoren al klaarmaken. Die uitleg respecteert Hij, zo leef je nu eenmaal als volk van God.

Dáár gaat Jezus dan ook niet tegenin. Wel legt Hij uit waarom zijn leerlingen dit van Hém toch mogen doen. Hij verwijst daarvoor naar de geschiedenis van David. “Jullie weten toch”, zegt Hij tegen de Joodse leiders, “wat David deed toen hij en zijn metgezellen gebrek leden en honger hadden?” We lazen het verhaal, uit 1 Samuel 21. David is dan nog geen koning van Israël. Saul is koning en hij beseft maar al te goed dat David koning zal worden. David is zijn rivaal, en daarom wil hij hem doden. Tijdens zijn vlucht zoekt David voedsel voor zijn mannen en komt dan bij de priester. Er was toen nog geen tempel, alleen de tabernakel, een tent als heiligdom. En de priester zegt: brood heb ik niet, behalve de heilige broden, het broodoffer voor God. Die kon hij niet geven, die broden waren gewijd, afgezonderd voor God. Maar David zegt: “Ook wij zijn gewijd, we hebben een geheime opdracht van de koning.” Dat is een regelrechte leugen! Hij heeft helemaal geen geheime missie van de koning, nee, hij is op de vlúcht voor hem! Maar de priester gelooft hem en geeft de broden mee.

Wat wil Jezus nou zeggen met dit verhaal?! Nou, zijn redenering is: David overtuigde de priester door te wijzen op het landsbelang. De tempelbroden zijn heilig, maar het belang van Gods volk is dat ook! Soms moet het ene wijken voor het andere. Soms gaat de ene regel boven de andere. En dat is ook hier aan de hand: de sabbatsregels moeten wijken voor een hoger belang. De sabbat is een heilige dag, maar nog heiliger is Jezus! En de opdracht die Hij heeft van zijn Vader. De discipelen mógen de sabbatsregels overtreden, nee, ze móeten dat! Zij volgen een hogere Heer, die boven de sabbat staat. Hun tocht is geen wandelingetje, het is een dienstreis, in dienst van de Koning! Zij zijn aan het werk! In dienst van het Koninkrijk van de hemel!

Daarom eindigt Jezus deze botsing met de religieuze fanatici door dáárop te wijzen: “De Mensenzoon is ook heer en meester over de sabbat.” Mensenzoon, zo noemt Hij zichzelf met een heilige naam, die in de oude profetieën stond. Ook dat weten die Joodse wetsleraren maar al te goed. De Mensenzoon, zo heet de bijzondere figuur in de profetieën van Daniël (hoofdstuk 7). Die naam is de naam van de komende Messias! Vereenzelvigt Jezus zich met die heilige profeet, de redder die God zou sturen?! Het moet niet gekker worden! Ze weten genoeg: ze gaan heen om te overleggen hoe ze Hem uit de weg zullen ruimen. De sfeer wordt grimmig, nog even en Jezus is niet veilig meer. Hier zie je al het begin van het einde, hoe ze Hem aan het kruis gaan slaan.

Maar voorlopig is het nog niet zo ver. Jezus heeft nog tijd, tijd ook voor zijn onderwijs. Want Hij zegt nog iets: “De sabbat is er voor de mens, niet de mens voor de sabbat.” Is dat wel zo: dat de sabbat er was voor de mens? De sabbat was Israëls gedenkdag, waarop ze hun bevrijding uit Egypte vierden. Dus vierden ze Gods werk, hoe God hen in het beloofde land had gebracht. De sabbat is er dus voor God, zou je zeggen. Inderdaad, en juist daarom moet je hem dan ook stipt dienen, vinden de Joodse religieuzen. En wel door je secuur aan de regels te houden.

Maar Jezus zegt: zo haal je nou net die vrijheid uit deze feestdag weg! Bevrijdingsdag wordt dan een dag van vastzitten binnen strenge regels. Precies het omgekeerde van wat God ermee beoogt! De sabbat is er voor God ja, maar ook voor de mens! Dat hoeft echt geen tegenstelling te zijn. Ga maar na: nergens anders bestond er in die tijd een vrije dag! Alleen rijke mensen konden zich veroorloven om niet te werken. Het werk werd gedaan door dagloners, en… door slaven! Dat was overal de gewoonste zaak van de wereld, slaven hadden geen rechten. En nu zegt God: die slaven moeten ook uitrusten, net als jullie. Vergeet niet, dat jullie zelf ooit slaven waren in Egypte! Gods wetten en geboden zijn vol liefde en vrijheid! En Jezus kwam juist om Gods bevrijding te brengen in een wereld van stress en angst.

Hier zien we wat het verschil is tussen religie en Jezus liefhebben. Die uitspraak is bekend van de vorige jaar overleden New Yorkse dominee Tim Keller. Religie is, dat je dichter bij God wilt komen door je aan regels te houden. Jezus volgen betekent, dat God je liefheeft en je vanuit die liefde voor God leeft. Religie houdt in, dat je van alles moet doen om Gods liefde te ontvangen. Jezus volgen is erkennen: alles ís gedaan, God hééft zijn liefde al bewezen.

Geloof je dat? Dat God jou zijn liefde geeft in Jezus Christus? Hij is meer dan de sabbat, meer dan David en Israël, meer dan de wet. Hij is degene die zijn leven voor ons gaf; en zo ons het leven geeft. Een leven in zijn licht, het licht van zijn vergeving en genade. Een leven waarin je met vreugde de weg gaat van Gods geboden. Niet om daarmee dichter bij God te komen, maar omdat je blij bent met zijn liefde.

De tijden zijn voorbij dat de rustdag een rotdag was. Sommigen zullen zich wel herinneren hoe de zondag er vroeger uitzag. In sommige streken mocht je nog geen voetbal aanraken en geen meter fietsen. De breipennen moesten in het mandje blijven. Alleen het meest noodzakelijke mocht: vee verzorgen, koeien melken, zieken verzorgen; en natuurlijk werk bij politie en hulpdiensten. In onze tijd is de zondag een dag geworden voor meubelboulevards of die blauwgele meubelwinkel.

Toch is het niet verkeerd als we ook nu nog nadenken over voldoende rust in ons leven. Onze tijd jaagt mensen ook op, het moet steeds meer, duurder, groter, mooier. Consumeren, geld moet rollen, de wereld is van jou! Maar waarom zou ik niet één dag even m’n laptop uit laten? Of niet éven wegblijven van de sociale media? Waarom niet even genieten van de rust van even iets anders doen? Familie ontmoeten, iets leuks met vrienden doen, een natuurwandeling, naar de kerk gaan? De rustdag is niet meer, in onze samenleving. Maar niet getreurd, we kunnen er toch zelf onze invulling aan geven? Gedachtig aan wat Jezus zegt: de sabbat is er voor de mens, niet de mens voor de sabbat. Een dag om even stil te staan, bij het werk van God, die nooit sluimert of slaapt. Die alleen maar bezig is met jou en mij. Omdat Jezus de Heer en Meester is, ook van de sabbat. Hij is hoger dan je dagelijkse drukte en werk. Onze hoogste Heer, die wij met liefde dienen, met vreugde volgen.

Amen